Karpal Tünel Sendromu (KTS) Nedir?

Karpal tünel sendromu (KTS), el bileğinde bulunan “karpal tünel” adı verilen dar kanaldan geçen median sinirin sıkışmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Median sinir, elin başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının yarısını (iç kısmı) kontrol eder; duyusal (hissetme) ve kısmen motor (kas hareketi) fonksiyonları sağlar. Bu sinir, karpal tünel içinde basınca maruz kaldığında ağrı, uyuşma, güçsüzlük gibi belirtilerle kendini gösterir.

Karpal Tünel Sendromu Belirtileri

1. Uyuşma ve Karıncalanma (Parestezi): Özellikle başparmak, işaret, orta ve yüzük parmağının yarısında (iç kısım) sıkça hissedilir.
2. Gece Ağrısı ve Uyanma: Hastalar özellikle geceleri el ve parmaklarda uyuşma, ağrı ve elektrik çarpması hissiyle uyanabilir.
3. Güç Kaybı ve Nesne Tutmada Zorluk: Özellikle ince iş gerektiren el hareketlerinde düşme riski, kavrama zayıflığı.
4. Elde Şişlik veya Dolgunluk Hissi: Bazı hastalar ellerinin şişmiş gibi hissettiklerini söylerler, gerçekte şişlik olmayabilir ama sinir sıkışması bu hisse yol açabilir.

Karpal Tünel Sendromu Nedenleri

• Tekrarlayan Bilek Hareketleri: Klavye kullanımı, el bileğini sıkça bükmeyi gerektiren işler.
• Uzun Süreli Yanlış Bilek Pozisyonu: Bilgisayar faresi veya telefonu elde tutarken bileği zorlayıcı duruş.
• Gebelik ve Hormonal Değişiklikler: Özellikle gebeliğin son dönemlerinde sıvı tutulumu karpal tüneldeki basıncı artırabilir.
• Bilek Yaralanmaları, Kırıklar: Bilek anatomisini bozarak sinire baskı yaratabilir.
• Romatoid Artrit gibi Enflamatuar Hastalıklar: Eklemlerdeki iltihaplanma dokuların şişmesine yol açarak sinir sıkışması riskini yükseltir.
• Guatr, Diyabet, Obezite: Bu gibi sistemik sağlık sorunları da karpal tünel içinde ödem ve doku kalınlaşmasına katkıda bulunabilir.

Karpal Tünel Sendromunda İpuçları ve Çözüm Yolları

1. Bilek Dinlendirme ve Ergonomi
   • Bileğinizi düz tutacak şekilde tasarlanmış klavye, fare veya bilek desteği (splint) kullanın.
   • Masa ve sandalyenizi doğru yüksekliğe ayarlayarak omuz, kol ve el bileğinizin rahat pozisyonda olmasını sağlayın.
2. Bilek Ateli (Splint) veya Gece Bilek Desteği
   • Özellikle gece kullanacağınız bilek ateli (bileği nötr pozisyonda tutan) uyuşma ve ağrıyı hafifletebilir.
   • Gün içinde de ağrı arttığında kısa süreli bilek desteği kullanmak faydalı olabilir.
3. Egzersizler ve Esneme Hareketleri
   • Parmak ve el bileği germe egzersizleri, sinir kanalı içindeki basıncı hafifletebilir.
   • Düzenli aralıklarla elleri, bilekleri, parmakları hareket ettirmek ve minik masajlar yapmak gerginliği azaltabilir.
4. Ağrı ve Şişlik Yönetimi
   • Gerekirse kısa süreli antiinflamatuar ilaçlar (ibuprofen vb.) veya ağrı kesiciler, doktorunuzun önerisi doğrultusunda kullanılabilir.
   • Bilek bölgesine soğuk uygulama, ağrılı ve enflamasyonlu dönemlerde rahatlama sağlayabilir.
5. Kilo Kontrolü ve Sağlıklı Beslenme
   • Obezite ve sıvı tutulumu karpal tüneldeki basıncı artırabilir. Dengeli beslenme ve düzenli egzersizle kiloyu kontrol altında tutmak yararlı olur.
6. Cerrahi Müdahale
   • İleri vakalarda veya konservatif tedavilere rağmen düzelmeyen durumlarda cerrahi yöntemle karpal tünel içindeki dokular kesilerek sinire daha fazla alan açılır.
   • Ameliyat başarı oranı yüksek olmakla birlikte, iyileşme süresince bilek hareketleri kısıtlanabilir. Doktor tavsiyesi doğrultusunda ilerlemek önemlidir.

Karpal Tünel Sendromu Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Karpal Tünel Sendromu Tamamen İyileşir mi?

Cevap:

• Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri (bilek ateli, egzersizler, ilaçlar) ile çoğu hasta belirgin iyileşme gösterir.
• İleri vakalarda cerrahi tedavi gerekebilir; doğru rehabilitasyon ve dinlenme sürecinden sonra eldeki ağrı ve uyuşma büyük oranda azalabilir veya tamamen düzelebilir.

2. Klavye ve Fare Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyim?

Cevap:

• Bileklerin Düz Hizada Olması: Karpal tünel üzerinde ekstra basınç oluşmamalı. Klavye ve fare bileğe uygun yükseklikte olmalı.
• Kısa Molalar: Her 30-60 dakikada bir elleri, bilekleri ve parmakları esnetmek.
• Ergonomik Donanım: Özel olarak tasarlanmış klavye, fare ve bilek desteği pedleri kullanmak.

3. Ağrı Geceleri Artıyor, Ne Yapabilirim?

Cevap:

• Gece Bilek Splinti: Bileği nötr pozisyonda tutarak sinire olan basıncı azaltır, geceki ağrı ve uyuşmayı hafifletir.
• Aşırı Bükük Pozisyonda Uyumamak: El altında yastık veya küçük bir destekle bileği düz tutmaya çalışmak.

4. Hangi Doktora Başvurmalıyım?

Cevap:

• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı veya Ortopedi ya da El Cerrahisi uzmanına başvurulabilir.
• EMG (elektromiyografi) testiyle tanı konulabilir. Doktor, hastanın durumuna göre fizik tedavi, ilaç veya cerrahi tedavi önerir.

5. Hangi Egzersizler Faydalı Olabilir?

Cevap:

• Parmak Germe: Elleri düz uzatıp parmakları yavaşça geriye esnetmek.
• Bilek Rotasyonları: Bileği hem içe hem dışa doğru yavaşça çevirme.
• Narin Top Sıkma: Avuca küçük bir sünger topu alarak hafif bir sıkma-egzersizi.
• Her egzersizi kontrollü ve ağrı sınırına dikkat ederek yapmak önemlidir.

6. Karpal Tünel Ameliyatı Zor mu, İyileşme Süresi Ne Kadar?

Cevap:

• Cerrahi genellikle mini kesi ile yapılan ve çoğu zaman günübirlik bir işlemdir.
• İyileşme süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte ilk haftalarda el ve bilek dinlendirilir, ardından hafif egzersizlere başlanır. Tam düzelme birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Cerrahi sonrası ağrı önemli ölçüde hafifler.

7. Hamilelikte Karpal Tünel Sendromu Normal mi?

Cevap:

• Evet. Hamilelikte artan sıvı tutulumu el bileğinde şişlik yaparak sinire baskı yapabilir.
• Doğumdan sonra genellikle azalan ödemle birlikte belirtiler hafifleyebilir. Bu dönemde splint ve uygun egzersizler faydalı olabilir.

Özet ve Öneriler

Karpal Tünel Sendromu, bilekteki sinir sıkışmasından kaynaklanan ağrı, uyuşma ve güç kaybına yol açan sık karşılaşılan bir problemdir. Özellikle bilgisayar kullanımı, el bileği zorlayıcı işler veya hormonal değişiklikler riski artırır. Ergonomik önlemler almak, bilek ateli kullanmak, düzenli egzersizler ve uygun dinlenme çoğu hastada belirtileri hafifletir veya kontrol altına alır. İleri vakalarda cerrahi müdahale düşünülebilir. Erken teşhis ve müdahale, kalıcı sinir hasarını önleme ve yaşam kalitesini koruma açısından kritik önem taşır.