Kolesterol Nedir? Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Kolesterol, vücudumuzun hücrelerinde bulunan, yağ benzeri, mumsu bir maddedir. Karaciğer tarafından üretilir ve aynı zamanda besinlerle de alınır. Hücre zarlarının yapı taşlarından biri olan kolesterol, hormonların, D vitamininin ve safra asitlerinin üretiminde rol oynar. Ancak kandaki kolesterol seviyesinin yüksek olması kalp-damar hastalıkları riskini artırır.

İyi Kolesterol (HDL): Yüksek yoğunluklu lipoproteinlerdir. Kandaki fazla kolesterolü toplar ve karaciğere geri taşır, böylece damar tıkanıklığı riskini azaltır.

Kötü Kolesterol (LDL): Düşük yoğunluklu lipoproteinlerdir. Fazla LDL kolesterol damarların iç yüzeyinde birikerek plak oluşumuna ve tıkanıklığa yol açabilir.

Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Yüksek kolesterol genellikle belirgin bir belirti vermez. Yıllarca sessizce ilerleyebilir. Genellikle rutin kan tahlillerinde veya kolesterol seviyesine baktırdığınızda ortaya çıkar. Ancak uzun vadede, yüksek kolesterol damar sertliğine (ateroskleroz) yol açarak kalp krizi, felç (inme) ve periferik damar hastalıklarına neden olabilir.

Bazı dolaylı belirtiler şunlar olabilir:

• Göğüs ağrısı (anjina): Kalp damarlarında tıkanıklık başladığında ortaya çıkabilir.
• Bacaklarda ağrı, kramplar: Periferik arter hastalığı nedeniyle oluşan kan akışı sorunları.
• Xantoma ve Xanthelasma: Cilt altında kolesterol birikimi sonucu ortaya çıkan sarımtırak yağ birikintileri (özellikle göz çevresinde). Bunlar nadir görülür ancak kolesterol yüksekliğinin bir işareti olabilir.

Bu belirtiler başka hastalıklarla da karışabileceğinden, düzenli kan testleri ile kolesterol seviyenizi takip etmek önemlidir.

Sık Sorulan Sorular ve Cevapları

1. Yüksek Kolesterol İçin Hangi Değerler Risklidir?

• Toplam kolesterol: 200 mg/dL’nin altında olması idealdir.
• LDL (kötü kolesterol): 100 mg/dL’nin altında olması idealdir. Kalp hastalığı riski yüksek olanlar için daha da düşük hedefler belirlenebilir.
• HDL (iyi kolesterol): 40 mg/dL üzeri erkekler, 50 mg/dL üzeri kadınlar için idealdir.
• Trigliserit: 150 mg/dL’nin altında olması tercih edilir.

2. Yüksek Kolesterolü Nasıl Düşürebilirim?

• Beslenme Düzenleme: Doymuş yağ ve trans yağ tüketimini azaltın, daha çok lifli gıdalar, sebze, meyve, tam tahıllar, balık ve sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado, fındık) tüketin.
• Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette fiziksel aktivite yapın.
• Kilo Kontrolü: Aşırı kiloluysanız, kilo vermek LDL’yi düşürmeye ve HDL’yi yükseltmeye yardımcı olur.
• Sigara ve Alkol: Sigara HDL’yi düşürür. Sigarayı bırakmak ve alkol alımını sınırlandırmak kolesterol dengesine yardımcı olur.
• Gerekirse İlaç Tedavisi: Statinler gibi reçeteli ilaçlar doktor tavsiyesiyle kullanıldığında kolesterol seviyelerini düşürür.

3. Kolesterolü Evde Test Edebilir miyim?

Evet, eczanelerden veya online olarak temin edebileceğiniz ev tipi test kitleri vardır. Ancak sonuçları mutlaka bir doktorla değerlendirmek daha doğrudur. En kesin sonuçlar için laboratuvar testleri ve uzman görüşü alınmalıdır.

4. Yaş Kolesterolü Etkiler mi?

Evet. Yaş ilerledikçe karaciğeriniz kolesterolü giderek daha az etkili bir şekilde temizler. Bu nedenle 20’li yaşlardan itibaren her 5 yılda bir kolesterol seviyenizi ölçtürmek önerilir. Ailede kalp hastalığı veya yüksek kolesterol öyküsü varsa testleri daha sık yaptırmak gerekebilir.

5. Yüksek Kolesterol Genetik Olabilir mi?

Evet. Ailevi hiperkolesterolemi gibi genetik yatkınlıklarda kolesterol değeri çok genç yaşlardan itibaren yüksek olabilir. Bu durumda yaşam tarzı değişikliklerine ek olarak doktorunuz ilaç tedavisi önerebilir.

6. Yüksek Kolesterol Kalıcı mı?

Değiştirilebilir risk faktörlerine bağlıysa (beslenme, yaşam tarzı), kolesterol seviyeleri yaşam tarzı değişikliği ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilir. Düzenli takip, doktorunuzun önerilerine uymak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek kolesterol seviyenizi normal aralıklara çekmeye yardımcı olur.